Parbod inbyggd i större uthus, Östtjärna, Gagnef, Dalarna
Dendrokronologisk undersökning

av Torbjörn Axelson, maj 2012

Den 22 maj 2012 besökte jag tillsammans med Alvar Trogen en gård i Östtjärna, Gagnef, , en före detta (par)bod, som byggts in i ett större uthus, och nu användes som vedbod. Boden består av timmer från minst tre tidsperioder. Det som återfinns i bodens nedre del är skavt! Knutarna är av äldre typ, med sneda hak (endast eller främst överhak) och central betta (dubbelkatt). Dessa stockar är av tätvuxen tall. Prov togs ur fem av dessa stockar, varav fyra kunde dateras. P.g.a skavningen kan inte den exakta fällningstidpunkten avgöras, men tre av proven kommer sannolikt mycket nära barkkanten. De har i två fall ringen för 1593 helt eller delvis bevarad, och i ett fall en hel ring från 1596 och troligen fragment av 1597 års ring. Denna del av boden kan därför dateras till ca 1598 med några få års osäkerhet. Ovanför de åtta skavda varven finns stockar som inte skavts utan bara barkats, men som också har sneda hak. Två av dessa provtogs, och visade sig vara gran med en sista, fullständig, ring från 1712. Högre upp i byggnaden finns timmer av 1800-talstyp, som inte undersöktes.

Allt timmer i boden har bilats och knutskallarna har sågats av, vilket gjort att det mesta av bodens ursprungliga karaktär tyvärr gått förlorad. Mellanväggen, som nu är borta, har varit infäst i spår, och inte inknutad. Om den, och den vänstra dörren, är ursprunglig (1590-tal) eller tillkommit senare torde kunna avgöras genom nogrannare syn.

Alla prov togs i vägg A (den med dörrarna). Om den stock som utgör tröskel för den högra dörren betecknas som A3 (den understa stocken, A1, i den ursprungliga byggnaden torde saknas). Prov togs ur:
A5b (2:a i mellanblocket)GaOstl0aodaterad
A6b (3:e i mellanblocket)GaOstl1aefter 1578 (tynande)
A7b (4:e i mellanblocket)GaOstl2aefter 1593
A8b (5:e i mellanblocket)GaOstl3aefter 1593
A9 (Första hela stocken över dörr)GaOstl4aefter våren 1597
A10 GaOstl5a1712/13 (gran)
A11 GaOstl6a1712/13 (gran)

Splintvedsdiagram

Diagrammet visar att det finns ett kort möjligt fällningsintervall för de skavda stockarna omkring 1597/98 eller få år senare.


Noter


Denna och andra dendrokronologiska studier av T. Axelson återfinns på taxelson.se/dendro/obj/

Mätdata (ringbredder)

visa som diagram
GaOstl 1 Bod, Östtjärna(fd Östlund) Gagnef                   PISY
GaOstl 2 Sweden       Pinus sylvestris         6034N1506E          1363 1596
GaOstl 3 T. Axelson
GaOstl  #### Timret är skavt
GaOstl1a1363   156   147   155   159   149    88    75
GaOstl1a1370    93    76    92    81    66    48    39    31    29    31
GaOstl1a1380    60    68    71    71    69    73    98    81    44    29
GaOstl1a1390    26    24    19    44    46    45    47    40    37    39
GaOstl1a1400    33    41    44    36    51    50    46    34    41    57
GaOstl1a1410    46    50    43    57    38    33    35    48    66    54
GaOstl1a1420    68    50    51    40    64    55    43    37    36    32
GaOstl1a1430    25    35    42    61    72    54    64    53    39    48
GaOstl1a1440    38    50    51    42    61    55    60    51    49    61
GaOstl1a1450    53    74    46    36    24    28    31    28    30    25
GaOstl1a1460    37    39    50    51    69    54    55    51    49    43
GaOstl1a1470    36    37    35    36    41    47    64    46    57    57
GaOstl1a1480    60    61    51    32    16    17    21    25    26    20
GaOstl1a1490    16    18    18    12    19    42    29    36    32    27
GaOstl1a1500    32    34    31    27    22    42    34    38    38    28
GaOstl1a1510    20    19    18    16    19    37    44    40    29    29
GaOstl1a1520    22    34    28    14    20    20    14    10     7     5
GaOstl1a1530     7     3    17    24    28    38    26    26    14    34
GaOstl1a1540    22    35    24    23    17    12    17    20    21    13
GaOstl1a1550    21    18    19    16    11    16     9    13    13    13
GaOstl1a1560    14    11     7     4     6    12    12    14    21    12
GaOstl1a1570    11    28    25    21    16     7   999
GaOstl1a#### +>2, tynande
GaOstl2a1424    56    41    37    40    37    23
GaOstl2a1430    37    36    27    32    39    28    34    30    36    35
GaOstl2a1440    34    31    36    22    47    35    35    30    31    24
GaOstl2a1450    13    20    24    21    14    12    19    16    15    13
GaOstl2a1460    15    15    22    25    23    18    32    34    34    36
GaOstl2a1470    25    21    48    56    56    53    53    72    49    52
GaOstl2a1480    26    41    34    33    32    34    46    33    32    36
GaOstl2a1490    30    24    48    33    23    23    38    35    26    29
GaOstl2a1500    31    41    30    31    21    28    32    35    21    24
GaOstl2a1510    36    23    36    66    30    35    30    37    30    38
GaOstl2a1520    31    21    36    24    38    38    35    29    19    19
GaOstl2a1530    18    19    21    38    38    28    23    22    29    35
GaOstl2a1540    12    27    23    23    19    21    24    23    22    23
GaOstl2a1550    27    29    23    18    16    31    19    15    18    23
GaOstl2a1560    33    23    23    17    23    24    30    29    19    27
GaOstl2a1570    23    26    22    21    27    32    36    36    34    30
GaOstl2a1580    24    19    35    24    32    30    24    31    22    16
GaOstl2a1590    22    27    31    36   999
GaOstl2a#### vk?
GaOstl3a1413    33    16    23    20    29    16    16
GaOstl3a1420    16    17    15    21    32    17    21    21    21    20
GaOstl3a1430    17    17    13    17    21    16    13    18    22    27
GaOstl3a1440    25    20    23    26    31    23    21    19    13    26
GaOstl3a1450    28    36    28    17    18     8    18    15    15     6
GaOstl3a1460    13    17    23    24    14    14    23    27    29    36
GaOstl3a1470    33    22    32    32    21    23    29    46    32    35
GaOstl3a1480    33    47    40    34    36    37    44    45    38    35
GaOstl3a1490    30    36    43    56    70    92    60    75    66    66
GaOstl3a1500    57    48    32    39    48    61    54    62    59    56
GaOstl3a1510    51    42    43    37    28    35    39    43    48    49
GaOstl3a1520    33    42    38    19    34    35    31    25    17    15
GaOstl3a1530    19    19    29    53    48    53    31    35    32    42
GaOstl3a1540    37    40    33    30    25    18    24    32    32    30
GaOstl3a1550    33    38    39    35    33    40    32    29    35    43
GaOstl3a1560    53    48    42    39    47    36    38    47    32    30
GaOstl3a1570    35    42    36    28    33    37    47    34    33    33
GaOstl3a1580    33    31    30    28    34    42    37    37    26    26
GaOstl3a1590    33    37    35   999
GaOstl3a#### +>0, skavd
GaOstl4a1499   222
GaOstl4a1500   249   228   279   241   204   249   234   190   160   184
GaOstl4a1510   168   142   168   165   133   136   142   145   142   165
GaOstl4a1520   116   153   122    81   108   135   103   103   100    65
GaOstl4a1530    90    66    61    74   108   131   101    86    72    85
GaOstl4a1540    58    55    61    55    38    56   127   142   145   129
GaOstl4a1550   108   111   110    97    89    81   101    92    95   113
GaOstl4a1560   107    91    77    68   100    77    73    88    59    48
GaOstl4a1570    38    51    39    35    45    59    68    56    38    23
GaOstl4a1580    19    28    35    34    34    42    37    42    43    37
GaOstl4a1590    35    32    31    37    41    45    32   999
GaOstl4a#### +>0?, skavd. fragment felmonterat - vänt med gimp
GaOstl 1 Bod, Östtjärna(fd Östlund) Gagnef                   PCAB
GaOstl 2 Sweden       Picea abies              6034N1506E          1606 1712
GaOstl 3 T. Axelson
GaOstl5a1606   117   100    96    73
GaOstl5a1610    47    93    93    71    69    80   105   110    94    86
GaOstl5a1620   102    90    70    67    72    85    97    81    76    66
GaOstl5a1630    41    44    35    62    69    51    49    42    43    39
GaOstl5a1640    37    43    50    54    33    22    34    31    33    36
GaOstl5a1650    39    30    29    15    26    28    26    30    37    40
GaOstl5a1660    42    38    35    45    47    49    47    40    41    44
GaOstl5a1670    42    44    57    74    66    62    53    54    62    55
GaOstl5a1680    38    59    46    48    60    32    43    39    48    36
GaOstl5a1690    32    60    60    65    78    86    68    71    78    81
GaOstl5a1700    87    89    85    63    61    61    72    59    61    63
GaOstl5a1710    59    51    57   999
GaOstl5a#### vk. PCAB
GaOstl6a1622   116   117   108   133   132   115   108   129
GaOstl6a1630   131   159   115   128   139   149   153   157   155   174
GaOstl6a1640   165   161   152   122   118    85   142   120   133   136
GaOstl6a1650   136   122    92    83    99   122   104   108   108    87
GaOstl6a1660    88   101   136   152   183   197   135   108    88    79
GaOstl6a1670    79    53    68    77    78    71    37    49    55    48
GaOstl6a1680    46    55    79    79    75    62    59    69    54    49
GaOstl6a1690    37    41    50    55    52    60    58    65    80    85
GaOstl6a1700    74    67    60    53    48    51    55    51    60    40
GaOstl6a1710    42    39    61   999
GaOstl6a#### vk. PCAB