Stolpbod från Jordbärsfallet nu Kroktorp
Dendrokronologisk undersökning

av Torbjörn Axelson, juli 2018

Färgskiftningarna beror inte på byggnadshistoria utan har troligen uppstått när den förvarats i nedtimrat skick.
Stolpboden från Jordbärsfallet på Kroktorps hembygdsgård byggdes sannolikt 1835.
Den 13 juli 2018 tog jag med tillväxtborr (5 mm) prov ur stolpboden från Jordbärsfallet (Nås sn) 1 på Hembygdsgården i Kroktorp (Lattao), Järna socken 60.32206, 14.19323. Vid besöket tolkade jag användning av olika virke och färgskiftningar mellan stockarna som spår av en mer komplicerad byggnadshistoria och tog därför ett relativt stort antal prover, 12 stycken. Analysen av årsringspriven visar emellertid att boden sannolikt byggts ca 1835 och då i huvudsak fått sin nuvarande form. Prov togs ur stockarna A3d, A4d, D1 (mushyllan oräknad), D6, D7, D8,D9 (översta), C10 (röstmoder),C11, ås närmast B samt två golvtiljor. Alla de provtagna stockarna är av tätvuxen tall, utom D9 och åsen som är av gran. Allt väggtimmer av tall samt åsen har sista ring från 1834 och är därmed fällt vinterhalvåret 1834/35. Den översta stocken på långsidan av gran har en troligen ofullständig yttersta ring från 1835 och är därför troligen sommarfälld det året. De båda golvtiljorna har vittrad, ullig yta som saltpåverkade härbrestiljor brukar ha, och är mycket tätvuxna i ytan, med sista ring från 1817 respektive 1819. Om de är samtida med de andra fattas ca 1,5-3 mm ytved, vilket nog kan vara rimligt och därmed saknas bärande skäl att anta någon äldre datering för golvet än för väggar och ås(ar). Att de översta stockarna på långsidorna är av ganska frodvuxen gran beror antagligen på att man på vinterföret kört fram det bättre tallvirke man avsett använda för bygget, men man under timringens gång under sommaren fått materialbrist och kompletteringshuggit granar i närheten. Boden har således mest sannolikt byggts under sommarhalvåret 1835.

Noter

1. Det är något osäkert var i Jordbärsfallet stolpboden stått: 60.257, 14.249.



Denna och andra dendrokronologiska studier av T. Axelson återfinns på taxelson.se/dendro/obj/

Korrelationsvärden

Mot regional referens för tall (SödraDal):

Algorithm: P2YrsL: Proportion of last two years growth LIMITED (2,0,T,1,2,6)
Correlations between each of 10 members of the collection 187DA-PISY 
and the reference SödraDal (P2YrsL: Proportion of last two years growth LIMITED (2,0,T,1,2,6)) dated to 2005 
First column group is based on dating of the collection to 2005. (Offsets are relative to reference.) 
Minimum overlap used when finding best match: 45
                 Member offset to ref--
                 Off Over  P2Yrs------ 
        Years    set  lap  CorrC TTest 
all...    388      0  216   0,63  12,0 
187DA00   116    171  115   0,33   3,7 
187DA01   106    171  105   0,43   4,8 
187DA02   101    171  100   0,47   5,2 
187DA03   165    171  163   0,46   6,5 
187DA04    79    171   78   0,53   5,4 
187DA06   112    171  111   0,50   6,1 
187DA07   217    171  216   0,53   9,2 
187DA08   196    171  192   0,37   5,5 
187DA10   163    186  162   0,46   6,5 
187DA11   197    188  194   0,26   3,8 
Mean corr. of first column when overlap
All member offsets are at points of bes


Granproverna passar mot varandra och tillsammans passar de mot granreferensen swed312 och (visuellt) mot långmarksgranen. Värdena räcker inte riktigt för en självständig datering, men då de bästa värdena erhålls för årtal som överensstämmer med det övriga timrets datering må de ändå anses säkra.

Mätdata (ringbredder)

visa som diagram
187DA  1 Stolpbod, Kroktorp, Järna sn                        PCAB
187DA  2 Sweden       Picea abies        440m  6015N1414E          1784 1835
187DA  3 T Axelson
187DA   #### nuvarande pos. 60.32206, 14.19323
187DA05a1788   142   139
187DA05a1790   144   195   168   182   182   169   137   167   170   179
187DA05a1800   231   178   158   164   168   179   164   162   188   194
187DA05a1810   153   157   152   151   138   128   137   153   157   150
187DA05a1820    92   109   103   113   113   111   110    92   121   111
187DA05a1830    83   127    82   129    57    24   999
187DA05a#### D9 yttersta troligen ofullst
187DA05b1786   104   149   156   164
187DA05b1790   144   196   172   196   188   175   144   174   182   185
187DA05b1800   235   191   186   164   170   194   176   163   215   206
187DA05b1810   151   163   152   161   134   147   145   148   136   139
187DA05b1820    76   100    90    97   102   102   108    83   120   108
187DA05b1830    83   101    81   136    61    29   999
187DA09a1784   194   188   202   176   203   209
187DA09a1790   201   183   163   159   179   144   158   174   186   169
187DA09a1800   155   177   126   125   125   123   156   170   159   152
187DA09a1810   144   137   101    83    78   103   120   125   124   126
187DA09a1820   103    95    95   117   115   108   150   159   144   131
187DA09a1830    54    98    58    84    33   999
187DA09a#### ÅsB1
187DA09b1784   186   177   189   145   162   210
187DA09b1790   210   245   209   195   214   193   187   215   225   184
187DA09b1800   186   223   171   160   151   145   141   165   161   200
187DA09b1810   147   157   119   109   104   121   161   150   155   143
187DA09b1820    90    80    81   117    94    91   129   107   144   124
187DA09b1830    76   108   999
187DA  1 Stolpbod, Kroktorp, Järna sn                        PISY
187DA  2 Sweden       Pinus sylvestis    440m  6015N1414E          1618 1834
187DA  3 T Axelson
187DA   #### nuvarande pos. 60.32206, 14.19323
187DA00 1719   160
187DA00 1720   204   164   209   220   153   124    80   134   143   121
187DA00 1730   128   126   159   141   148   141   147   165   164   146
187DA00 1740   115   119   156   154   170   177   169   132   180   153
187DA00 1750   212   186   190   185   138   155   114   111   144   145
187DA00 1760   118   131   111   117   116   105   117   100   100    98
187DA00 1770    91    59    70    73    78    80   103    89    97    91
187DA00 1780    64    49    52    30    48    28    23    23    27    29
187DA00 1790    33    63    72    58    48    44    38    54    41    53
187DA00 1800    20    35    55    65    68    52    35    47    44    49
187DA00 1810    46    40    43    51    49    40    32    23    30    27
187DA00 1820    14    13    24    21     5    31    32    41    24    22
187DA00 1830    27    19    23    48    22   999
187DA00 #### A3d
187DA01 1729   330
187DA01 1730   419   331   322   292   325   281   297   254   271   237
187DA01 1740   147   119   111   150   164   163   136   134   176   155
187DA01 1750   165   128   167   155   124   113   106   106    92   118
187DA01 1760   106   102    96   134   119    90   140   110    80   103
187DA01 1770    88    66    78    61    60    55    75    85   108    96
187DA01 1780   101    79    68    47    57    47    47    38    32    38
187DA01 1790    40    52    69    64    77    58    38    47    33    38
187DA01 1800    14    32    36    46    48    48    32    52    43    48
187DA01 1810    36    34    33    29    35    35    25    27    30    55
187DA01 1820    51    49    57    49    32    13    45    77    55    35
187DA01 1830    13    15    32    42    24   999
187DA01 #### A4d
187DA02 1734   299   215   264   222   238   191
187DA02 1740   163   136   127   120   108   110   102    80    83   105
187DA02 1750   161   153   163   146   137   141   129   129   115   167
187DA02 1760   172   205   203   228   209   164   179   129   106    96
187DA02 1770    91    98   108   111   119    96   125   117   129   127
187DA02 1780    82    78    86    99    90    92    77    59    69    49
187DA02 1790    50    69    69    77    76    44    29    35    41    38
187DA02 1800    18    24    25    26    25    36    23    30    23    29
187DA02 1810    26    29    19    16    26    18    29    30    29    24
187DA02 1820    24    24    33    31    32    25    34    31    30    21
187DA02 1830    14    18    17    24    18   999
187DA02 #### D6
187DA03 1670   136   172   123   142    80    83    92   130   114    98
187DA03 1680   115   106    66    83    94    92    56    44    52    87
187DA03 1690    94    96    75    83   112    89    77    73   106   128
187DA03 1700   159   127   116   114   127    89    91    85    78    50
187DA03 1710    73    94   114    83    86    91    93    94    83    86
187DA03 1720    97    77    84   100    74    77    56    68    65    68
187DA03 1730    64    63    82    78    77    56    51    42    44    35
187DA03 1740    34    19    30    30    35    28    32    39    54    54
187DA03 1750    85    66    60    63    41    42    38    31    44    64
187DA03 1760    50    75    53    56    54    41    46    35    30    33
187DA03 1770    21    24    25    24    18    17    29    22    24    27
187DA03 1780    21    18    26    23    26    20    19    14    15    12
187DA03 1790    11    11     8    18    21    15     6    11    10     8
187DA03 1800     6    12     7     9    10    11    11    13     9    12
187DA03 1810    13    12    18    12    15    12    15    20    19    18
187DA03 1820    15    16    15  -999    15    17    18    15    17    15
187DA03 1830    20    18    11    13    11   999
187DA03 #### D7
187DA04 1756   201   270   249   184
187DA04 1760   200   236   237   230   215   179   176   134   130   123
187DA04 1770   109    69    96    92    95    73    90    88   102    98
187DA04 1780    83    71    84   102   112   106   100   108   117   110
187DA04 1790    89   109   105   101   108    92    89   113    99   106
187DA04 1800    77    82    69    80    87    80    89   100    77    76
187DA04 1810    52    80    76    80    61    55    39    57    82    75
187DA04 1820    47    52    40    54    55    31    62    52    64    42
187DA04 1830    45    69    22    31    26   999
187DA04 #### D8
187DA06 1723   307   262   263   156   259   218   262
187DA06 1730   209   198   232   211   276   245   206   240   278   239
187DA06 1740   115    64    89    70    85   112    79    77   111   135
187DA06 1750   179   130   149   132   108    85    73    81    86    93
187DA06 1760    91   112   147   129   141   109   103    97    74    77
187DA06 1770    68    67    62    59    69    79    77    68    90    92
187DA06 1780    98    77    60    42    66    61    53    44    37    38
187DA06 1790    38    48    44    63    62    63    38    45    41    52
187DA06 1800    28    39    45    55    67    69    45    42    39    56
187DA06 1810    49    49    48    40    44    43    43    54    53    58
187DA06 1820    33    37    33    37    32    32    45    51    36    34
187DA06 1830    27    26    29    18    28   999
187DA06 #### D1
187DA07 1618   104   154
187DA07 1620   122   123   157   185   125   125   124   104   110   123
187DA07 1630   109   142   106    84   117   160   129   118   100    98
187DA07 1640   105    73    73    72    73    76    75    78    80    81
187DA07 1650    73    52    35    41    47    67    40    51    42    28
187DA07 1660    43    27    32    28    36    41    38    38    42    38
187DA07 1670    46    39    48    33    10     2    14    14    22    24
187DA07 1680    18    35    18    24    26    19    29    27    21    27
187DA07 1690    33    42    32    32    55    56    46    43    36    29
187DA07 1700    32    29    41    37    35    46    48    33    30    22
187DA07 1710    35    34    25    29    39    36    27    17    18    33
187DA07 1720    41    37    28    47    35    33    31    34    32    39
187DA07 1730    34    38    61    60    52    38    48    43    52    41
187DA07 1740    34    19    34    29    23    27    23    32    46    43
187DA07 1750    49    50    63    48    43    42    32    56    45    53
187DA07 1760    50    71    82    87    91    81   130    90    77    65
187DA07 1770    64    54    58    45    46    48    58    57    60    59
187DA07 1780    68    58    55    56    49    55    47    39    45    36
187DA07 1790    33    44    44    41    63    47    26    37    41    36
187DA07 1800    21    28    24    26    34    36    33    41    28    33
187DA07 1810    27    32    31    30    23    24    34    33    27    46
187DA07 1820    30    33    27    30    33    34    53    40    44    28
187DA07 1830    46    39    26    33    46   999
187DA07 #### C10 = röstmoder
187DA08 1639   226
187DA08 1640   212   173   186   227   192   228   245   236   212   229
187DA08 1650   181   178   163   172   178   184   148   137   137   124
187DA08 1660   144   117   122   138    89   115    94    63    83    71
187DA08 1670    65    70    90    88    63    59    49    26    39    45
187DA08 1680    37    54    62    61    61    34    43    44    63    66
187DA08 1690    79    89    80    69    47    39    41    42    57    57
187DA08 1700    67    40    37    44    45    55    63    41    34    28
187DA08 1710    40    40    40    46    26    43    42    49    39    36
187DA08 1720    53    52    62    47    42    32    21    38    35    47
187DA08 1730    37    36    27    23    22    22    19    26    27    19
187DA08 1740    24    30    35    41    25    31    38    40    42    36
187DA08 1750    31    37    26    23    13    12    22    20    32    45
187DA08 1760    33    41    40    39    38    39    40    36    25    28
187DA08 1770    25    20    31    24    27    22    39    43    39    27
187DA08 1780    22    21    38    45    40    32    28    36    31    25
187DA08 1790    19    25    25    22    28    32    28    34    31    32
187DA08 1800    16    29    23    12    19    24    16    19    14    19
187DA08 1810    19    22    16    16    16    12    14    14    14    16
187DA08 1820    10    15    11    14  -999  -999  -999    12    14    15
187DA08 1830    23    47    39    22    32   999
187DA08 #### C11. tät, svårtydd ytved.
187DA10 1657    83   105    82
187DA10 1660   115    86    96    91    90    81    44    49    63    47
187DA10 1670    52    88    95    69    54    65    70    64   112   130
187DA10 1680   123   135   100    88    78    61    70    45    56    76
187DA10 1690    75    91    82    74    52    46    39    46    50    57
187DA10 1700    78    60    66    58    69    67    66    61    71    47
187DA10 1710    72    60    69    76    79    83    68    74    68    59
187DA10 1720    94    95   101    97    94    95    62    75    88    99
187DA10 1730    75    51    73    52    73    53    48    46    70    67
187DA10 1740    53    62    81    73    92    88    73    79    86    79
187DA10 1750   102   103   103   119    77    63    60    67    92   128
187DA10 1760    97   101   108    89   109    98   125    94    87    70
187DA10 1770    71    63    57    59    48    42    57    70    89   113
187DA10 1780    60    58    71    69    61    47    31    32    39    29
187DA10 1790    24    36    39    32    47    38    46    42    31    41
187DA10 1800    23    25    30    30    31    33    24    21    25    26
187DA10 1810    18    16    22    19    14    15     9    16    13    18
187DA10 1820   999
187DA10 #### golvtilja, luddig - ej vk
187DA11 1621   361   279   296   266   284   212   189   134   169
187DA11 1630   128   133   158   121   163   154    96    89    95    95
187DA11 1640   108    90    85   100    94    85    76    79    69    87
187DA11 1650    96    67    72    75    67    99    77    66    63    42
187DA11 1660    54    55    42    62    88    67    43    51    36    28
187DA11 1670    37    37    55    39    21    27    30    38    35    53
187DA11 1680    46    60    42    46    58    20  -999     4     7    12
187DA11 1690    25    36    58    49    27    22    20     2     8     7
187DA11 1700    24    27    21    31    41    45    40    29    17    12
187DA11 1710    18    17    20    15    18    29    32    24    26    49
187DA11 1720    38    34    51    42    31    35    39    45    19    25
187DA11 1730    11    31    29    39    29    17    16    27    18    20
187DA11 1740  -999    16    46    41    54    45    26    32    26    19
187DA11 1750    16    26    30    38    33    41    26    19    21    41
187DA11 1760    42    52    39    63    34    32    39    36    26    24
187DA11 1770    17    20    21    15     9    18    33    44    61    64
187DA11 1780    53    51    33    33    30    49    43    43    41    56
187DA11 1790    26    43    61    52    54    50    37    37    40    36
187DA11 1800    15    34    25    35    29    20    31    25    16    20
187DA11 1810    16     8    12    16    10    15    21     7   999
187DA11 #### tilja, luddig, tät-ej vk